Trưởng lão Xá Lợi Phất gặp một cậu bé nghèo và truyền giới cho cậu. Bất chấp những bất hạnh trong cuộc sống tại gia và sự đấu tranh không ngừng để có đủ thức ăn, cuối cùng cậu đã đạt được quả vị A La Hán. Đức Phật kể lại một câu chuyện quá khứ, trong đó một người đàn ông đã ngăn cản một vị A La Hán nhận thức ăn. Kết quả là, trong mỗi kiếp sống tiếp theo, vị ấy đều gặp bất hạnh. Tuy nhiên, trong kiếp sống cuối cùng, nhờ thiền định về ba đặc tính, ngài đã đạt được sự giải thoát.

Ngày xưa, khi Đức Phật còn tại thế, hai nhà sư trẻ đang cùng nhau đi du hành. Một vị sư có rây lọc nước, nhưng vị sư kia thì không. Một thời gian, họ chia sẻ nó. Nhưng một ngày nọ, sau một cuộc tranh cãi, vị sư với cái rây đã ích kỷ từ chối cho bạn mình dùng nó. Khát và tuyệt vọng, vị sư còn lại uống nước mà không lọc. Khi đến Jetavana, Đức Phật hỏi họ đã đi đường thế nào. Vị sư không có rây phàn nàn về người bạn của mình. Vị sư với cái rây sau đó đã cáo buộc anh kia, nói rằng: "Nhà sư kia uống nước mà không lọc, với tất cả các sinh vật vẫn còn bên trong." Đức Phật quay sang nhà sư bị cáo và hỏi: "Ngươi có biết mình đã uống nước có sinh vật sống bên trong không?" Vị sư thừa nhận rằng ông đã làm vậy. Đức Phật sau đó bắt đầu một câu chuyện để dạy về lòng từ bi. Thế Tôn nói rằng từ rất lâu trước đây, những người trí tuệ và tốt bụng—ngay cả khi đối mặt với nguy hiểm hoặc cơ hội để giành được quyền lực—đã chọn bảo vệ sự sống thay vì gây hại.

Đức Phật kể câu chuyện này về Devadatta (Đề Bà Đạt Đa) khi Ngài ở tại Rừng Trúc. Ngày xưa, khi Brahmadatta cai trị Benares, Bồ Tát sinh ra là một con linh dương (antelope) và sống bằng trái cây trong rừng. Có một lần, Ngài sống nhờ quả của một cây sepanni. Có một người thợ săn trong làng, phương pháp của ông là đắp một cái bục giữa những thân cây, dưới gốc cây, ông tìm thấy dấu chân của hươu và từ trên cao quan sát chúng đến ăn trái. Khi hươu đến, ông dùng lao hạ gục chúng và bán thịt để kiếm sống. Một ngày nọ, người thợ săn này nhận thấy dấu chân của Bồ Tát dưới gốc cây và đắp một cái bục giữa các cành cây. Sau khi ăn sáng sớm, ông vào rừng với cây lao và ngồi trên bục.

Anāthapiṇḍika có một người bạn mang cái tên không may mắn, mà ông vẫn luôn trung thành, như một người bạn chân thành nên làm. Đức Phật kể lại rằng, trong quá khứ, một vị Thần Cỏ tầm thường đã dùng trí tuệ của mình để giúp bảo vệ nơi trú ẩn của một vị Thần Cây. Một ngày nọ, khi đang ở tại tu viện Jetavana, Đức Phật đã kể câu chuyện về một thương gia giàu có tên là Anāthapiṇḍika và người bạn chân thành của ông.

Trong quá khứ, Mahosadha đã chứng minh trí tuệ của mình bằng cách giải quyết nhiều vấn đề, khiến nhà vua phải triệu ông đến làm cố vấn. Cố vấn trưởng của nhà vua, Senaka, lại đưa ra một vấn đề nữa cho Mahosadha giải quyết, lần này liên quan đến một con lừa.

Một lần nọ, Đề Bà Đạt Đa, một người anh em họ và cũng là đối thủ của Đức Phật, đã thuyết phục năm trăm vị sư rời bỏ tăng đoàn và theo y. Họ lên đường đến Gaya-sisa, một nơi nổi tiếng với những thực hành khổ hạnh khắc nghiệt. Tuy nhiên, giáo lý của Đề Bà Đạt Đa có nhiều khiếm khuyết, và các vị sư sớm nhận ra sai lầm của mình. Nhận thấy sự thay đổi trong tâm hồn họ, Đức Phật quay sang vị đệ tử chính của Ngài, Xá Lợi Phất, một vị sư nổi tiếng với trí tuệ và lòng từ bi. "Xá Lợi Phất," Đức Phật nói, "Năm trăm vị sư đó giờ đã sẵn sàng cho sự dẫn dắt chân chính. Hãy đến với họ, dạy họ Pháp và đưa họ trở về với giáo đoàn."

Các vị sư kinh ngạc trước khả năng của Trưởng lão Sāriputta trong việc khám phá những ẩn ý của giáo lý. Đức Phật giải thích rằng ngài Sāriputta cũng đã làm được điều này trong quá khứ và chứng minh cách ngài đã diễn giải chính xác những lời cuối cùng của Bồ Tát trong một kiếp trước.

Anatha-pindika, một vị thủ quỹ giàu có, đã đến Đại Tự viện Jetavana để thăm Đức Thế Tôn. Ông mang theo năm trăm người bạn của mình, những đệ tử của các trường phái triết học khác. Sau khi bày tỏ lòng kính trọng và dâng cúng, ông cùng bạn bè ngồi nghe bài pháp của Đức Thế Tôn. Đức Thế Tôn, với giọng nói mạnh mẽ như tiếng sư tử gầm và dịu dàng như chuỗi ngọc quý, đã thuyết giảng một bài pháp ngọt ngào và đẹp đẽ về Chân lý. Năm trăm đệ tử ấy cảm động đến mức họ từ bỏ niềm tin ngoại giáo, và bắt đầu quy y Tam Bảo: Phật, Pháp và Tăng. Từ đó, họ thường xuyên cùng Anatha-pindika đến chùa để nghe giáo pháp của Đức Phật.

Tác giả tác phẩm này là Tỳ Kheo Sujato, thường được ghi tên là Bhikkhu Sujato, một nhà sư Úc châu uyên bác, đã dịch bốn Tạng Nikaya từ tiếng Pali sang tiếng Anh. Bhikkhu Sujato cũng là Trưởng Ban Biên Tập mạng SuttaCentral.net, nơi lưu trữ Tạng Pali và Tạng A Hàm trong nhiều ngôn ngữ -- các ngôn ngữ Pali, Sanskrit, Tạng ngữ, Hán ngữ, Việt ngữ và vài chục ngôn ngữ khác – trong đó có bản Nikaya Việt ngữ do Hòa Thượng Thích Minh Châu dịch từ Tạng Pali, và bản A-Hàm Việt ngữ do hai Hòa Thượng Tuệ Sỹ và Thích Đức Thắng dịch từ Hán Tạng.

Tôi đã lớn lên cùng với những dòng Bát Nhã Tâm Kinh. Những lời sắc bất dị không đã nghe âm vang như tiếng mõ ban mai, như tiếng tim đập của những ngày vui và của những đêm buồn, như tiếng mưa rơi mái hiên trong những buổi chiều ngồi đọc thơ Nguyễn Du.