Chủ nhật ngày 25-03-2012 tại Tổ đình chùa Thầy (Thiên Phúc Tự) xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Tp. Hà Nội đã diễn ra Hội Hội thảo khoa học “Chùa Thầy và chư Thánh Tổ sư”, do do Ban Văn hoá TƯGH phối hợp với Ban Trị sự THPG Hà Nội, Viện Nghiên cứu Tôn giáo đồng tổ chức.

Hỏi gió nơi đâu điểm khởi nguồn ? Ngoài khơi biển cả gió quay cuồng Hay chốn non đầu mờ sương khói Gió tận trời cao thổi mây buồn... Hỏi gió về đâu điểm cuối trời Dừng tan hay chuyển hóa mưa rơi Đưa vào hơi thở cho sự sống Lắng đọng rừng xanh hiến cuộc đời.

Tại vì sao, câu hỏi trong đầu Pháp hữu vi thiên hạ tìm cầu Tích tụ thêm bao nhiêu công đức Để lai sinh Thiên giới vui lâu. Hỏi tại sao, học pháp vô vi Chẳng sinh công đức có cần chi ? Bởi pháp vô vi là tri vọng Giác tri rồi ngộ tánh Từ bi.

Học giáo pháp Có gì đâu Tìm khởi nguồn Truy nhân quả. Học thiền tọa Hãy vào nhà Của chính ta Tìm tánh thật.

Học tập chuyên cần để trưởng thành Học hiểu mọi điều ở chung quanh Học nói học ăn cho phải phép Học hành rèn luyện để nên danh. Học nhân học nghĩa đối xử đời Học lễ học nghi biết vâng lời Học nghe để biết khi nói nín Học thấy để nhìn rõ tận nơi.

Cái gì hoại diệt với thời gian? Hữu tình lão bệnh mất đầu tiên Chiến tranh hủy diệt nhanh như chớp Thiên tai dịch họa đến liền liền.

Hòa Thượng pháp danh Thích Tâm Thi, đạo hiệu Tuệ Tạng, thế danh Trần Thanh Thuyên, sinh năm Canh Dần (1889) tại làng Quần Phương Trung, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Thân phụ Ngài là ông Trần Tín tự Phúc Châu, thân mẫu là bà Vũ Thị Tú hiệu Diệu Hòa.

Hòa Thượng họ Nguyễn, Húy Văn Kính, pháp danh Tâm Như, tự Đạo Giám, pháp hiệu Thích Trí Thủ. Ngày sinh ngày 19 tháng 9 năm Kỷ Dậu, tức ngày 01-11-1909 trong một gia đình nho phong thanh bạch, tại làng Trung Kiên, tổng Bích Xa, phủ Triệu Phong (nay là xã Triệu Thượng, huyện Triệu Phong) tỉnh Quảng Trị. Thân phụ là cụ Nguyễn Hưng Nghĩa, thân mẫu là cụ Lê Thị Chiếu. Hai cụ là người rất kính tín Tam Bảo. Vì vậy, dù là con trai độc nhất trong gia đình, lúc 14 tuổi Ngài đã được song thân cho vào học kinh kệ ở chùa Hải Đức Huế.

Hòa thượng pháp danh Trí Độ, hiệu Hồng Chân, thế danh Lê Kim Ba, sinh ngày 15 tháng 12 năm 1894 tại thôn Phổ Trạch, xã Kỳ Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Sinh ra trong một gia đình Nho học, lúc thiếu thời Ngài học chữ Nho và năm 18 tuổi học trường Sư phạm. Vì thế mà sở học rất uyên thâm, thêm lòng mến mộ đạo Phật, Ngài đi sâu vào nghiên cứu giáo lý và trở thành một vị học Phật lỗi lạc.

Tôi có duyên lành gặp được ngài một lần khi ngài đến thăm Hòa thượng chùa Đông Hưng, bổn sư của tôi, cũng là y chỉ sư của Hòa thượng Quảng Thạc, một để tử xuất gia của ngài khi còn ở đất Bắc. Cung cách khiêm cung, ngài cùng Hòa thượng tôi đàm đạo về quá trình tu tập cũng như Phật học, hai ngài đã rất tâm đắc về chí nguyện giải thoát và cùng nhau kết luận một câu nói để đời : “Mục đích tu hành không phải để làm chính trị”. Cũng câu nói này, khi chia tay chư tăng miền Nam, ngài đã phát biểu với hàng pháp lữ Tăng ni đưa tiễn. Khi sưu tập tư liệu về cuộc đời của ngài, tôi may mắn gặp được các bậc tri thức cao đồ của ngài kể lại. Nay, nhân có cuộc hội thảo về phong trào chấn hưng Phật giáo miền Bắc và công hạnh của ngài, tôi xin được góp thêm đôi điều.