Chúng ta đã chứng kiến biết bao thảm họa thiên nhiên trên khắp thế giới hiện nay như là hâm nóng địa cầu, tảng băng tan nhanh tại Bắc Cực, mực nước biển dâng cao, ngập lụt, bão v.v… và các thảm họa do con người gây ra như chiến tranh, tấn công khủng bố, bạo lực, bệnh dịch v.v… Những hiện tượng này cho chúng ta dịp tốt để suy nghĩ lại. Những lý do nào gây ra những điều này? Đạo Phật cho chúng ta câu trả lời trực tiếp và sâu sắc. Đó là những kết quả của chính những hành động của con người.

Theo triết lý Phật giáo, tên của thế giới vật chất, loka, cũng có nghĩa là bản chất vật chất và tinh thần của con người. Những lời dạy của đức Phật coi con người không tách rời thế giói vật chất. Vì vậy môi trường có ba khía cạnh: vật chất, tinh thần và xã hội. Những thí dụ về môi trường vật chất được mọi người biết rõ – cây cỏ và thú vật, đất đai bao quanh, khí hậu và các yếu tố thiên nhiên khác của thế giới vật chất. Môi trường tinh thần của chúng ta bao gồm các điều kiện giúp, hoặc cản trở việc phát triển trí thức, tâm linh, tôn giáo và đạo đức. Cuối cùng, môi trường xã hội của chúng ta được định nghĩa bởi quan hệ của chúng ta với những người khác, cũng như với cộng đồng rộng lớn hơn ở quanh ta.

Cùng với tiến bộ của khoa học và kỹ thuật, xã hội đã đạt đến một trình độ chưa từng có, nhưng đồng thời những hệ thống xã hội và môi trường mà mọi người dựa vào đó để có cuộc sống lành mạnh cũng bắt đầu gặp một số vấn đề và bắt đầu suy thoái. Những vấn đề như Covid-19, thay đổi khí hậu trên thế giới, tranh chấp địa chính trị tại một số nơi, kinh tế phục hồi chậm, gia tăng cách biệt giữa người giàu và người nghèo, tranh chấp do khác biệt tôn giáo, chủng tộc, và tư tưởng, phát triển kỹ thuật, và sự trỗi dậy của lòng tham, ích kỷ, tất cả đã có ảnh hưởng đến sự hài hòa xã hội, an ninh môi trường, cân bằng sinh thái, và sự sống còn của nhân loại.

“Trở về vói thiên nhiên có thể được hiểu theo hai cách: thứ nhất là trở về với bản chất thực của mình; và thứ hai là trở về để đi theo các định luật thiên nhiên. “Hài hòa và sống chung”, theo nghĩa của “trở về thiên nhiên”, cũng có hai cách để hiểu: một là trở về thiên nhiên như một sự đền đáp trực tiếp trong hài hòa, và xem sự hài hòa là một phần thưởng gián tiếp; hai là tuân theo những định luật thiên nhiên và thực hiên sự hài hòa trong sống chung. Tuy nhiên trọng tâm ở đây là quan hệ giữa con người trở về thiên nhiên và sống hài hòa với thiên nhiên.

Trong những thập niên gần đây nhân loại đã chứng kiến những hậu quả tai hại của sự thoái hóa môi trường trên khắp mặt địa cầu. Sự thoái hóa này đe dọa không chỉ sự cân bằng của các hệ sinh thái mà ngay cả sự tồn tại của nhiều loài động vật trong đó có con người. Để đáp trả cuộc khủng hoảng này đã có một cuộc tập trung ngày càng lớn vào việc phục hồi môi trường: tiến triình sửa sang và làm sống lại những hệ sinh thái đã thoái hóa. Trong Đạo Phật quan niệm phục hồi môi trường có nguồn gốc sâu xa trong những nguyên tắc về phụ thuộc lẫn nha, từ bi và quan tâm. Trong bài này điểm chính là tìm hiểu những lời dạy của Đạo Phật về vấn đề phục hồi môi trường và cách mà những lời dạy đó đề cao sự sống chung với môi trường.

Cùng với tiến bộ của khoa học và kỹ thuật, xã hội đã đạt đến một trình độ chưa từng có, nhưng đồng thời những hệ thống xã hội và môi trường mà mọi người dựa vào đó để có cuộc sống lành mạnh cũng bắt đầu gặp một số vấn đề và bắt đầu suy thoái. Những vấn đề như Covid-19, thay đổi khí hậu trên thế giới, tranh chấp địa chính trị tại một số nơi, kinh tế phục hồi chậm, gia tăng cách biệt giữa người giàu và người nghèo, tranh chấp do khác biệt tôn giáo, chủng tộc, và tư tưởng, phát triển kỹ thuật, và sự trỗi dậy của lòng tham, ích kỷ, tất cả đã có ảnh hưởng đến sự hài hòa xã hội, an ninh môi trường, cân bằng sinh thái, và sự sống còn của nhân loại.