Trung luận viết rằng: “Nếu không nương vào tục đế, thì không thể đạt đến chân đế”. Cũng như nếu không dùng thuyền, thì không thể sang sông. Và tất cả đều hợp lý vì hợp lý với Tánh không, tất cả không hợp lý vì không hợp lý với Tánh không”(1). Tất cả dẫn chứng và luận giải sau đây không ngoài tiêu đề này. 1- Tục đế (Tương đối): Phẩm “Phương Tiện Khéo Léo”, quyển 526, Hội thứ III, ĐBN. “Phật bảo: Tu Bồ Đề! Các Bồ tát Ma ha tát hành Bát nhã Ba la mật thậm thâm tùy thế tục chỉ rõ các pháp hoặc có hoặc không, chẳng tùy thắng nghĩa”.

Phẩm “Thật Ngữ”, quyển 459, Hội thứ II, ĐBN diễn tả một cách gẫy gọn và chân xác về bản tánh của tất cả pháp (hay pháp tánh). Phật bảo: “(…) Tất cả pháp Tánh không kẻ năng chứng, không kẻ năng kiến, không kẻ năng tri, không động, không tác. Vì sao? Vì tất cả pháp đều như hư không, không có tác dụng, vì năng lấy bị lấy tánh viễn ly vậy. Vì tất cả pháp chẳng thể nghĩ bàn, vì năng sở nghĩ bàn tánh xa lìa vậy. Vì tất cả pháp đều như huyễn như mộng..., nhiều duyên hòa hợp giả có. Vì tất cả pháp không kẻ tác thọ, vọng hiện như có, nhưng không bền chắc vậy”. Vì vậy, ĐBN chỗ nào cũng thuyết: “Tất cả pháp đều không thật có, hư ngụy, do duyên hợp giả có, không có tự tánh nên bảo là không”.

Quyển 597, phần “Bát nhã Ba la mật”, Hội thứ XVI, ĐBN lại nói: “Bát nhã Ba la mật sâu xa không thể giảng nói, không thể trình bày, không thể hý luận. Bát nhã Ba la mật sâu xa không năng giảng nói, không năng trình bày, không năng hý luận. Nếu có thể dùng phương tiện biểu thị được như vậy tức là trình bày Bát nhã Ba la mật”. Đạo không phải là tuyệt đối vô ngôn: Mặc dầu không thể tuyên thuyết, mặc dầu không thể trình bày, nhưng Bát Nhã vẫn chiếu soi, vẫn hiển bày nếu hành giả Bát Nhã biết tuân theo những chỉ dẫn của nó. Phần “Bát nhã Ba la mật”, quyển 596, Hội thứ XVI, ĐBN. Phật bảo: “Ví như ánh sáng dù có trình bày rõ ràng nhưng không phải là thật pháp để nắm bắt. Tuy không thể nắm bắt nhưng vẫn có chiếu soi. Cũng vậy, Bát nhã Ba la mật tuy giả mượn văn cú nói ra nhiều cách, nhưng không phải là pháp chơn thật để nắm bắt. Tuy không thể nắm bắt nhưng vẫn chiếu soi các pháp”.

Nếu không thể dùng văn tự để thơ tả, nếu không thể dùng ngôn thuyết để diễn nói thì làm sao thọ dụng Bát Nhã, làm sao truyền bá Bát Nhã, làm sao đắc Nhất thiết trí trí, làm sao trở thành Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề để thành thục chúng sanh, thanh tịnh quốc độ? Trải qua 26 thế kỷ Bát Nhã vẫn còn đó, và sẽ tiếp tục truyền tụng mãi cho đến thời kiếp thủy, kiếp hỏa, kiếp phong… xảy ra. Nếu còn truyền tụng mãi, thì không ai có thể chối cãi vai trò của văn tự, ngôn thuyết trong việc truyền bá, xiển dương. Đó là biện chứng hùng hồn nhất của văn tự hay ngôn thuyết trong việc duy trì sự sống còn của các tôn giáo kể cả đạo Phật.

Sách mới "Tổng Luận Đại Bát Nhã" , tập 1, do Amazon Úc Châu ấn hành, vừa gởi về Tu Viện, sách in rất đẹp mắt, đây là thành quả của hơn 1 năm làm việc cật lực của ban biên tập. Xin cảm ơn quý Phật tử đã góp công góp sức góp tịnh tài để tác phẩm được ra đời. Trọn bộ gồm 8 tập (mỗi tập khoảng 700 trang), sẽ lần lượt ấn hành từ nay cho đến khi hoàn tất. Quý Phật tử đóng góp ấn tống sẽ được gởi tặng tập 1 (898 trang) trong thời gian sớm nhất có thể. Nam Mô Bát Nhã Hội Thượng Phật Bồ Tát, tác đại chứng minh. 🌺🍀💐🌼🌹🥀🌷🌸🏵️🌻🌺🍀💐🌼🌹🥀🌷🌸🏵️ 🌺🍀💐🌼🌹🥀🌷🌸🏵️🌻🌺🍀💐🌼🌹🥀🌷🌸🏵️ 🌺🍀💐🌼🌹🥀🌷🌸🏵️🌻🌺🍀💐🌼🌹🥀🌷🌸🏵️ Kinh Đại Bát Nhã có tất cả 600 quyển, gồm 5 triệu chữ trong 25 ngàn câu, là bộ kinh khổng lồ trong tàng kinh cát của Phật Giáo Đại Thừa, do Đức Thế Tôn thuyết giảng trong 22 năm. Pháp Sư Huyền Trang dịch từ tiếng Phạn sang Hán và Đức Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm (1911-2003) dịch từ Hán sang Việt. Lão Cư Sĩ Thiện Bửu đã dành 10 năm lao nhọc, vừa học Kinh

Phần thứ III Tổng luận là phần hệ trọng đối với hành giả Bát Nhã. Bởi vì Tánh Không Bát Nhã với những nguyên lý chỉ đạo thật sự có đủ quyền năng đem lại sự chứng ngộ hay có thể đem lại công đức và an lạc cho tất cả chúng sanh mà mọi người mong chờ như Kinh thường bảo hay không? Xin đọc các đoạn kinh ngắn sau đây để có thể xác chứng: -Phẩm “Khen Bát Nhã”, quyển 172, Hội thứ I, ĐBN. Xá Lợi Phất bảo Thiên Đế Thích: “Kiều Thi Ca! Các Bồ Tát Ma ha tát sở học Bát nhã Ba la mật vượt hơn bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự vô số lượng. Thí như bọn người mù bẩm sinh có cả trăm ngàn, mà không có một kẻ sáng mắt dắt dẫn đi, cố nhiên chẳng thể gần tới đường chính, huống là đi xa thấu đại thành phong phú an vui. Bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự Ba la mật như thế là bọn người mù, nếu không có Bát nhã Ba la mật là kẻ sáng suốt dẫn đường, hãy chẳng đi tới Bồ Tát Chánh đạo, huống là năng vào được đại thành Nhất thiết trí.

Tất cả các pháp mầu Phật đạo, xin lưu ý độc giả, được lặp đi lặp lại hầu như gần hết trong 600 quyển kinh ĐBN: Hoặc giải rộng hoặc tóm lược. Các pháp này được đề cập đầy đủ ở các phẩm “Biện Đại Thừa” từ quyển 51 trở đi, Hội thứ I; phẩm “Nói tướng Bát Nhã” phần đầu quyển 296, Hội thứ I; phẩm “Các Tướng Công Đức” quyển 380, Hội thứ I; phẩm “Tam Ma Địa” quyển 413, Hội thứ II và phẩm “Niệm Trụ Đẳng” quyển 414 và 415, Hội thứ II; phẩm “Nhiều Đức Tướng” quyển 469, Hội thứ II; phẩm “Thiện Hiện” quyển 488, Hội thứ III; được lập lại ở phẩm “Diệu Tướng” quyển 531, Hội thứ III của Kinh Đại Bát Nhã do Ngài Huyền Trang dịch v.v…; hay phẩm “Tứ Nhiếp” quyển 26 và 27, tập III của Kinh Ma Ha Bát Nhã Ba-la-mật(2) do Ngài Cưu Ma La Thập dịch. Trong tất cả quyển liệt kê trên về các pháp mầu Phật đạo, chúng tôi chọn quyển 380 của ĐBN. Vì quyển này tương đối trình bày gần như đầy đủ tất cả pháp mầu Phật đạo hơn cả.

16. Hội thứ XVI: Phần “Bát nhã Ba la mật”, 8 quyển. Nội dung đức Phật ở trong hội Trúc lâm, thành Vương Xá nói cho Bồ tát Thiện Dũng Mãnh nghe về giải thoát Bát Nhã vô sở đắc. Pháp Uyển Châu Lâm và Khai Nguyên Thích Giáo Lục nói, nguyên văn bản tiếng Phạm của hội này gồm 2500 kệ tụng, tương đương tiếng Phạm hiện còn (Suvikràntavikràmiparipfcchà), bản dịch Tây tạng chia làm 7 chương. Trong 16 hội nêu trên đây, đã có một số hội được ấn hành nguyên bản tiếng Phạm và bản dịch Tây tạng, như các hội thứ I, thứ IV, thứ VII, thứ IX v.v...

Tôi nghe như vầy: Một thuở đức Bạc già phạm cùng với một ngàn hai trăm năm mươi vị đại Bí sô trú trong núi Thứu Phong, tại thành Vương Xá. Bấy giờ, Xá lợi Tử bạch Phật: - Bạch Thế Tôn! Nếu đại Bồ tát muốn chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, làm cách nào để an trụ trong tĩnh lự Ba la mật?

Tôi nghe như vầy: Một thời đức Bạc già phạm cùng với một ngàn hai trăm năm mươi vị đại Bí sô trú tại vườn Cấp Cô Độc, ở rừng Thệ đa, tại thành Thất la phiệt. Bấy giờ, cụ thọ Mãn Từ Tử bạch Phật: - Bạch Thế Tôn! Nếu đại Bồ tát muốn chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, phải dùng phương tiện gì để an trụ tinh tấn Ba la mật? Phật dạy: - Mãn Từ Tử! Nếu đại Bồ tát muốn chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, khi mới phát tâm nên nghĩ: Các vật sở hữu của ta, hoặc thân hoặc tâm, trước hết phải vì người khác làm việc lợi ích để tất cả sở nguyện được đầy đủ.